Manifesto hem sanatta hem de siyaset de yoğun olarak kullanılan bir terimdir. Manifesto kelimesini dilimize Latinceden geçmiş olmakla birlikte yeminli ifade ya da imzalanmış bildiri anlamını taşımaktadır. Toplumsal mücadele süreçlerinde kitlelerin sesini geniş kitlelere duyurması, inanılan görüşlerin maddeler halinde bildirilmesi amacıyla ortaya çıkmıştır. Manifestolar sayesinde toplamsal akım ve hareketler halka duyurulur, akımın gidişatı, amaçlar ve hedefler yazılı halde bildirilir.

Manifesto Ne Anlama Gelir?

Manifesto kelimesinin Türk Dil Kurumu’ndaki tanımı şu şekildedir:

• Bir gemide yer alan malların gösterilmesi için kaptanın boşaltma işlemlerini yapacağı gümrük idaresine verilen listenin adıdır.
• Bildiri anlamını taşır.
• Toplumsal hareketin, siyasal inanç ile amaçların açıkça yazılı ifadesidir.

Manifesto dilimize yabancı dillerden devşirilmiş bir kelimedir. Yeminli ifade ya da imzalanmış olan yazılı bildiri anlamını taşımaktadır. Latincedeki karşılığı “manifestum” olan bu kelime köklerine ayrıldığında el basılmış şeyanlamını taşır. Manifesto çoğunlukla toplumsal veya siyasal bir hareketin dayandığı temelleri, kişilerin inandığı kavramları ve hedeflediklerini anlatan bir bildiri niteliğindedir.

Toplumsal ve siyasi kullanımına ek olarak denizcilikte de manifesto kullanılmaktadır. Denizcilikte yük gemisinin kaptanının liman gümrüğüne boşaltılacak olan yükleri açıklayan bir bildirge şeklinde işlev görür.

Ayrıca turizm ve otelcilik sektöründe de kullanılan bir terimdir. Bu sektörde kullanıldığında gönderimi yapılacak olan mallara ait bir belge anlamını taşır. Sanatta geçen manifesto kelimesi ise toplumsal hareketin desteklenmesi amacıyla oluşturulan ve akımı başlatan açıklayıcı yazılı bildirileri ifade etmek amacıyla kullanılır.

Manifesto Nasıl Yazılır?

Manifesto sayesinde siyasi partinin, bir kişinin, ülkeyi idare eden hükümetin görüşleri ana çerçeve dahilinde ifade edilir. Günlük hayattaki haber akışı içerisinde pek çok defa manifesto kelimesine rastlandığından çoğunlukla etkileyici bir manifestonun nasıl oluşturulduğu hususu da merak uyandırır. Manifesto özetle bir topluluğun neye inandığını özetleyen nitelikteki bir belgedir.

Felsefi manifesto, sanat manifestosu, bağımsızlık bildirgesi, siyasi manifesto, kişisel ve kurumsal manifesto olmak üzere pek çok çeşitte manifesto bulunur. Çeşitli içerikte ve uzunlukta manifestolar mevcuttur. Manifesto yazarken dikkat edilmesi gereken hususlar şu şekilde sıralanabilir:

1. Manifesto yazmadan önce anlamlı bir soru sorarak başlanması gerekir.

Manifestonun ana hatlarını belirlemek amacıyla öncelikle soru yöneltilmesi gerekir. Sorulan soru sayesinde ilham kaynağına erişilebilir. Manifestonun ana hatlarının belirlenmesi için bir veya birden fazla sayıda soru sorulabilir. Manifestoya başlarken sorulabilecek örnek sorular şu şekilde olabilir:

• Yaşadığınız hayat boyunca hedefleriniz nelerdir, neler yapmak istersiniz?
• Ne tür eylemler sahip olduğunuz ilke ve değerler ile uyumludur?
• Hayat sahip olduğunuz kişisel amaçlarınıza ne yönde katkı sağlıyor?
• Başarılı olmak için hedefleriniz ve yapacaklarınız nelerdir?

2. Manifesto yazarken mutlaka hedef kitlenin göz önünde bulundurulması gerekir.

Manifestonun kime veya hangi kitleye hitaben yazılacağı mutlak suretle bilinmelidir. Aksi halde manifesto oluşturulamaz. Manifestoyu iş çevresi, belirli müşteriler veya halk mı okuyacak tespit edilmelidir. Manifestonun hitap edeceği kitleye göre kullanılan dil değiştirilmelidir. Çoğunlukla seslenilen kitle genişledikçe kullanılan dil de daha sade ve anlaşılır bir hale getirilir.

3. Manifesto yazarken fikirler özgürce ortaya koyulmalıdır.

Manifesto yazarken fikirler özgür bırakılmalıdır. Bu sayede manifesto çok yönlü olur. Kalıplar içerisinde kalmamak gerekir. Oluşturulan ana hat dahilinde kalan değişik fikirlere açık olmak etkileyici bir manifesto yazmak için oldukça önemlidir. Yapılacak küçük listeler sayesinde fikirler sıraya konularak manifestonun içeriği netleştirilebilir.

4. Manifestoyu oluştururken bol bol araştırma yapmaya özen gösterilmesi gerekir.

Manifestoyu oluşturmadan önce yapılan araştırma sayesinde sahip olunan fikirler çeşitlenerek derinleşir. Bu süreçte hem teorik bilgi araştırması yapılmalı hem de önceden yazılmış olan diğer manifestolar da incelenmelidir. Bu sayede daha farklı bir bakış açısı kazanılabilir. Bu süreçte mutlaka muhalif görüşlere ait içeriklere ayrıntılarıyla ele alınmalıdır. Ayrıntılı bir araştırma yapmak için kütüphaneler ideal ortamlardır.

5. Manifestonun son hali verilmeden önce mutlaka örnek bir taslak hazırlanmalıdır.

Manifestoya dair tüm fikirler netleştirildiğinde bir araya getirilerek özetlenmelidir. Bu özet sayesinde ana hat görülerek gerekli düzeltmeler daha kolay yapılabilir. Özet oluşturulurken mantık çerçevesinde fikirler bir araya getirilmelidir. Giriş ile sonuç bölümü hazırlanmalıdır. Ancak buralara uzun cümleler eklenmemelidir. Aksi halde yazının akışı bozulabilir. Taslak hazırlarken numaralandırma yapılmalıdır. Paragraflar ve ayrışan bölümlere numara verilmelidir. Bazı bölümlere dikkat çekmek için büyük harf de kullanılabilir.

Tarihte Önemli Olan Manifesto Örnekleri Nelerdir?

• 1848 yılında Karl Marx ve Friedrich Engels  tarafından yazılan Komünist Manifesto 
• Debian Manifesto
• 1986 yılında The Mentor aka Loyd Blankenship tarafından yazılan Hacker Manifestosu 
• 1961 yılında Yön Dergisi’nde yayınlanan Yön bildirisi 
• 1941 yılında yayınlanan Atlantik Bildirisi 
• 1919 yılında Mustafa Kemal Atatürk, Hüseyin Rauf Orbay, Refet Bele ve Fuat Cebesoy tarafından halka ilan edilen Amasya Genelgesi 
• 1971 yılındaki 12 Mart 1971 Muhtırası 
• 1995 yılında Lars Von Trier ve Thomas Vinterberg tarafından yayınlanan Dogma 95 Manifestosu 
• 1955’te Bertrand Russell ve Albert Einstein’a ait olan Russell-Einstein Manifestosu
• Parçalı Ham Manifesto
• Somut Şiir Manifestosu
• Pablo Picasso’ya ait olan Kübizm Manifestosu 
• Bâki Ayhan T.’ye ait olan 2003 yılında yayınlanan Soylu Yenilikçi Şiir Manifestosu 2003 
• Fecr-i Ati Encümen-i Edebisi Beyannamesi
• Yenibütün Şiir Manifestosu
• 1909’da Filippo Tommaso Marinetti’ye ait olan Fütürizm Bildirgesi 
• Andre Breton tarafından 1924’te yayınlanan Sürrealizm Manifestosu 
• 1912 yılındaki D.Burliuk, Aleksandr Krutçenykh, V.Mayakovski ve V.Hlebnikov tarafından oluşturulan Rus Fütürist Manifesto 

• 1964 yılında Doğuş Bildirisi olarak adlandırılan Haluk Aker, Rahmi Akseki, Ataol Behramoğlu, Erhan Etiker, Eser Gürson, Abdullah Nefes, İsmet Özel ve Semih Tezcan’a ait olan manifesto.